تدوینگران فیلم: چشم‌‌انداز روشن اقتصادی در سایه رونق شبکه‌های اجتماعی

تدوین از رشته‌های هنری است که هم به صورت آزمونِ ورودی دانشگاه و هم بدون بدون آزمون در بسیاری از دانشگاه‌های سراسری و آزاد در دو مقطع کاردانی وکارشناسی ارائه می‌شود. دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، دانشگاه هنر تهران، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه غیرانتفاعی سوره، دانشگاه صداوسیما، دانشگاه پارس تهران، موسسه غیرانتفاعی هنر شیراز، و موسسات غیرانتفاعی و دانشگاه‌های آزاد در برخی شهرها از جمله نوشهر، محمودآباد، اصفهان، ساری، بوشهر، قشم، یزد، کرمان، از دانشگاه‌هایی‌اند که این رشته را تدریس می‌کنند.

اسماعیل علیزاده

اسماعیل علیزاده (متولد ۱۳۶۶) از جمله تدوینگران موفقی است که پنج سال است به صورت حرفه‌ای در سینما و تلویزیون تدوین می‌کند. او فارغ‌التحصیل ۱۳۹۰ از دانشگاه هنر تهران است.

این تدوینگر که با نخستین تدوینش موفق به دریافت سیمرغ بلورین بهترین تدوین سی‌وهشتمین دوره جشنواره فیلم فجر برای فیلم «شنای پروانه» به کارگردانی محمد کارت شد و پس از آن در سی‌وششمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، برای فیلم کوتاه «بی‌ریختی» به کارگردانی محمد رحمتی،  تندیس بهترین تدوین را به دست آورد، درباره امکاناتی که یک تدوینگر برای اشتغال و کسب درآمد دارد می‌گوید:

به گفته او زمینه‌های کار برای تدوینگران نسبتاً گسترده است. از تبلیغات و کارهای تلویزیونی که شامل برنامه‌های ترکیبی، مستندهای تلویزیونی، سریال‌ها و... می‌شود تا فیلم‌های کوتاه داستانی (شخصی و نهادی)، مستندهای مستقل (شخصی و نهادی )، سینمای حرفه‌ای و سریال‌های نمایش خانگی. علیزاده با اشاره به اینکه بیشتر در عرصه تدوین فیلم‌های سینمایی و سریال‌های نمایش خانگی مانند تدوین فیلم موفق «برف آخر» و سریال پرمخاطب «یاغی» کار می‌کند می‌گوید:

تدوین آخرین مرحله تولید فیلم است. از این نظر، به قول تدوینگرها، وقتی بودجه تهیه‌کننده به آخر می‌رسد، او سراغ تدوین می‌آید. علیزاده می‌گوید به طور میانگین متوسط درآمد ماهانه یک تدوینگر بین ۱۰ میلیون تا حداکثر ۵۰ میلیون تومان است. او می‌گوید:

تدوین در فضاهای فیلمسازی حرفه شناخته‌شده‌ای محسوب می‌شود، اما در کلیت جامعه یکی از مشاغل کمتر شناخته‌شده است. علیزاده می‌گوید، حمایت‌های صنفی در حد عضویت در صندوق اعتباری هنر و برخورداری از بیمه هنرمندان است. دولت هم برای برخی هنرمندان از جمله تدوینگران معافیت مالیاتی در نظر گرفته است.  

هر رشته هنری در ایران بدون تردید در مقابل سد وزارت ارشاد متوقف می‌شود. علیزاده با بیان اینکه محدودیت‌های یک تدوینگر همان محدودیت‌های کلی سینما، است، می‌گوید:

به نظر این تدوینگر، تدوین «یکی از مهم‌ترین، تاثیرگذارترین و متعهدترین حرفه‌های سینما است و ممکن است یک فیلم متوسط را به فیلم خوب یا بالعکس تبدیل کند»، اما میزان اعتباردهی و بهرمندیِ اقتصادی برای تدوینگر با سختیِ کار در تناسب نیست. علیزاده می‌گوید:

راضیه فرمانی

راضیه فرمانی (متولد ۱۳۵۸) از تدوینگران فیلم‌های مستند است که در سال ۱۳۸۸  از دانشگاه هنر فارغ‌التحصیل شده و بیش از ۱۲ سال است که تدوین کار می‌کند و برای انیمیشن «فولیش»، که خود کارگردان و تدوینگرش بوده، برنده جایزه فیلم کوتاه نهال شده است. این تدوینگر درباره ورود به بازار کار می‌گوید:

فرمانی می‌گوید یکی از راه‌های کسب درآمد، تدوین فیلم‌های کوتاه و مستند است:

مجموعه سی قسمتی «حکایت دل» از جمله کارهای درخشان این تدوینگر است که از سال ۱۳۹۹ از شبکه چهار پخش می‌شد. این مجموعه در هر قسمت، به دیدار یک چهره ماندگار فرهنگ و ادب و هنر می‌رفت، از جمله پری صابری، محمدعلی اسلامی ندوشن، ضیا موحد، عبداله کوثری، غلامرضا اعوانی، محمدجعفر یاحقی، منصور اتحادیه، ژاله آموزگار و.... فرمانی با احساس خرسندی از کارکردن با این مجموعه موفق، تاکید می‌کند:

این تدوینگر با اشاره به وضعیت بد اقتصادی کشور که فضای کار را برای هنرمندان بسیار سخت کرده است، می‌گوید تدوینگران هم مثل صاحبان مشاغل دیگر، تورم را کاملا حس می‌کنند و پولی که درمی‌آورند کفاف یک زندگی معمولی را نمی‌دهد. او می‌گوید تدوینگر در موقعیت دشواری قرار دارد. از یک سو سرانجام فیلم به او بستگی دارد از سوی دیگر تهیه‌کننده در پایان کار معمولاً پول کافی در اختیار ندارد:

امیر کیانی

امیر کیانی (متولد ۱۳۶۳) سال ۱۳۹۱ از دانشکده سینما تئاتر در مقطع کارشناسی ارشد فارغ‌التحصیل شده است. او درحال حاضر ساخت و تدوین فیلم و ویدئو را انجام می‌دهد. کیانی می‌گوید:

به نظر این تدوینگر بازار کار در ایران از دو مسیر می‌گذرد: یکی رسمی، شبکه‌های تلویزیونی و پلتفرم‌های خانگی که در این سطح فرد با نهادهای حاکمیتی مواجه است. اما به شکل مستقل و آزاد، او با شرکت‌های خصوصی و مردم عادی سروکار دارد. در این مسیر، با توجه به اهمیت تبلیغات، که بخش بزرگی از تولید محتوا را در برمی‌گیرد، تدوینگر از بازار کار خوبی برخوردار است. کیانی می‌گوید:

هنر تدوین و هنر سینما برای کسی که در دانشگاه درس می‌خواند، اهمیت دوچندان دارد، اما وقتی فرد وارد بازار کار می‌شود، از نظر اقتصادی با چشم‌انداز تیره‌ای مواجه می‌شود که او را از سینما دور می‌کند و خواه ناخواه سمت بخش خدمات و فنیِ سوق می‌دهد که بیشتر در حوزه تبلیغات متمرکز است. کیانی می‌گوید:

این تدوینگر با توجه به رشد روزافزون شبکه‌های اجتماعی می‌گوید: