فشار پاکستان به پناهجویان افغانستانی: شش روز فرصت دارید خارج شوید

وزیر کشور موقت پاکستان روز پنجشنبه ۲۶ اکتبر/ ۴ آبان گفت که همه مهاجران غیرقانونی در این کشور از جمله صدها هزار اتباع افغانستان هشدار می‌دهد تا به صورت داوطلبانه قبل از ضرب الاجل اول نوامبر (چهارشنبه ۱۰ آبان) این کشور را ترک کنند.

سرفراز بوگتی وزیر کشور موقت پاکستان در یک کنفرانس خبری در اسلام آباد گفت که پاکستان مصمم است تا پس از فرارسیدن ضرب‌الاجل اول نوامبر برنامه خروج اجباری همه مهاجران غیرقانونی را عملیاتی کند.

پاکستان این تصمیم را در ماه اکتبر اعلام کرد. وزارت کشور پاکستان می‌گوید که این تصمیم را به این دلیل اتخاذ کرد که مسجل شده که اتباع افغانستان در «جنایات، قاچاق و حملات علیه دولت و ارتش، از جمله ۱۴ مورد از ۲۴ بمب‌گذاری انتحاری در سال جاری، دست داشتند».

بوگتی گفت: «همه مهاجران غیرقانونی شناسایی شده‌اند. ایالت‌ها اطلاعات کاملی دارند. من می‌خواهم یک بار دیگر تاکید کنم که همه مهاجران غیرقانونی باید داوطلبانه در مهلت مقرر خاک ما را ترک کنند.»

بوگتی هشدار داد که نیروهای نظامی و امنیتی این کشور عملیاتی را برای بیرون راندن این افراد پس از پایان مهلت مقرر آغاز خواهند کرد.

او همچنین گفت که علیه هر کسی که در تسهیل حضور یا مخفی کردن مهاجران دست داشته باشد، اقدام خواهد شد.

براساس طرح کنونی دولت پاکستان، مهاجران عمدتاً افغانستانی، که بسیاری از آنها سال‌ها در پاکستان زندگی کرده‌اند، در مراکز موقتی که توسط دولت ایجاد می‌شود، نگهداری خواهند شد. به کسانی که بگویند داوطلبانه آنجا را ترک می‌کنند، مدارک سفر و اجازه مبادله ارز داده می‌شود.

پاکستان از زمان تهاجم شوروی به کابل در سال ۱۹۷۹ بیشترین سیل پناهجویان افغانستانی را پذیرفته است.

صدها هزار افغانستانی برای فرار از جنگ و درگیری به پاکستان نقل مکان کرده‌اند و بسیاری از آنها به عنوان پناهنده در دولت و آژانس‌های سازمان ملل ثبت نام کرده‌اند.

طرح اخراج نشانگر پایین‌ترین سطح روابط بین افغانستان و پاکستان پس از درگیری‌های مرزی در ماه‌های اخیر است.

اسلام آباد مدعی است که ستیزه جویان جماعت تحریک طالبان پاکستان از خاک افغانستان برای آموزش جنگجویان و برنامه ریزی حملات در داخل پاکستان استفاده می‌کنند، اتهامی که کابل آن را رد می‌کند و می‌گوید امنیت پاکستان یک مسئله داخلی است.

تحریک طالبان پاکستان یا تی‌تی‌پی سازمانی مشابه طالبان در افغانستان است که عمدتاً در مناطق مرزی دو کشور فعال است. حملات طالبان پاکستان به نیروهای امنیتی در ماه‌های گذشته سبب ایجاد اختلاف میان اسلام‌آباد و متحدان سابقشان در عمارت اسلامی طالبان در کابل شده است.

مقام‌های امنیتی پاکستان در همین دوره زمانی بارها از طالبان افغانستان خواسته‌اند تا حمایت از تی‌تی‌پی را متوقف کنند، اجازه حضور و فعالیت آن‌ها در افغانستان ندهند و در سرکوب این گروه به آن‌ها کمک کنند. مقام‌های طالبان افغانستان اما می‌گویند ارتباطی با تی‌تی‌پی ندارند و خملات این گروه در داخل پاکستان برنامه‌ریزی و اجرا می‌شود.

اختلافات میان اسلام‌آباد و کابل حال به بحرانی برای جمعیت پناهجویان افغانستانی در این کشور بدل شده است. برآورد می‌شود که حدود ۱ میلیون و ۷۰۰ هزار پناهجوی افغان در پاکستان به سر می‌برند. پاکستان می‌گوید ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار افغانستانی که به عنوان پناهنده ثبت‌نام کرده‌اند نیازی به نگرانی ندارند.

 بسیاری از پناهجویانی که در پاکستان حضور دارند پس از تسلط طالبان و سقوط نظام جمهوری در سال ۲۰۲۱ به آنجا پناه برده‌اند. در میان آن‌ها افرادی که در زمان جمهوری با نیروهای خارجی همکاری می‌کردند هم حضور دارند. آن‌ها در دو سال گذشته منتظر بوده‌اند تا وعده کشورهای غربی برای انتقالشان عملی شود.

بریتانیا که یکی از همین کشورها است در واکنش به ضرب‌الاجل پاکستان گفته است که پروازهایی برای انتقال شهروندان و خانواده همکاران افغانستانی‌اش ترتیب خواهد دادو اولین پرواز روز پنج‌شنبه انجام شد و ۲۰۰ نفر با آن به بریتانیا منتقل شدند.

بر اساس جدولی که سازمان هواپیمایی پاکستان منتشر کرده، در هر هفته یک پرواز انجام خواهد شد و در مجموع حدود دو هزار پناهجوی اهل افغانستان از پاکستان به بریتانیا منتقل خواهند شد.

اگر انتقال این پناهجویان به سرانجام برسد، باز هم سرنوشت خیل عظیمی از افغانستانی‌ها در پاکستان با ابهام مواجه است.

هفته گذشته، گروهی از دیپلمات‌های سابق ایالات متحده و نمایندگان سازمان‌های اسکان مجدد از پاکستان خواستند تا افغان‌هایی را که در انتظار ویزای ایالات متحده هستند، اخراج نکند.

سازمان ملل درخواست مشابهی ارائه داد و گفت که این روند می‌تواند به نقض حقوق بشر از جمله جدایی خانواده‌ها منجر شود.

دیدبان حقوق‌بشر هم هشدار داد که اخراج پناهجویان افغانستان از پاکستان آنان را در معرض آزار طالبان قرار می‌دهد.

اما این ماجرا تنها پناهجویان افغان در عمق خاک پاکستان را متاثر نکرده است.

هم‌زمان با نزدیک شدن به آخرین مهلت دولت پاکستان برای اخراج این مهاجران، در شهر مرزی چمن در جنوب غربی پاکستان، ده‌ها هزار نفر اعتراض کردند.

پاکستانی‌های ساکن در آن منطقه هم قبلاً مجوزهای ویژه‌ای داشتند که با آن میان دو کشور تردد می‌کردند. حال آن‌ها هم باید ویزا بگیرند.

در میان معترضان، افغانستانی‌های مرز‌نشین نیز حضور داشتند. افغانستانی‌ها در آن طرف مرز هم  هر روز از مرز پاکستان عبور می‌کردند و قبل از بسته شدن گذرگاه به خانه‌های خود باز می‌گشتند.

مردم محلی هر دو کشور برای ده‌ها سال به صورت روزانه به این سو و آن سوی مرز می‌روند و حال با این تصمیم دولت پاکستان مشخص نیست که وضعیت آن‌ها چگونه خواهد شد.